wie is online

We hebben 49 gasten en geen leden online

Login/Registreren

Polls

Welk type lezing wil je liefst bijwonen

Reisverslagen - 7.4%
Aquariumplanten - 22.2%
Gezelschapsvissen - 37%
Cichliden - 29.6%
Vijver - 3.7%

Aantal stemmen: 27
De stemmen voor deze enquête is afgelopen on: juni 30, 2023

Watersamenstelling (1)

Afdrukken E-mail

Heeft u ook uw water (dat van uw aquarium wel te verstaan) al eens laten testen? Heeft u misschien zelf als eens een wateranalyse gedaan? Maar snapt u misschien niets of bijna niets van de gegevens die u zo bekomt?

In dit artikel zal ik proberen, op een niet al te theoretische manier, een en ander uit de doeken doen in verband met watersamenstelling.

Daar verschillende vissen verschillende eisen stellen aan het water waar ze in vertoeven, is het noodzakelijk dat we de samenstelling van het water kunnen bepalen en indien nodig veranderen. Zo leven vissen afkomstig uit het Amazone-gebied in zacht, zuur water en Afrikaanse Cichliden in hard, basisch water. Een foute watersamenstelling kan voor zulke vissen drastische gevolgen hebben.

Enkele bergippen in verband met watersamenstelling

De pH of de zuurtegraad

De pH geeft aan hoe zuur water is, hoe lager de pH, des te zuurder het water. Neutraal water (dus niet zuur en niet basisch) heeft een pH van 7. Simpel zouden we kunnen stellen dat de pH schaal ligt tussen 0 en 14, waar tussen 0 en 6.999 het zure gebied ligt, 7 neutraal is, en waarden groter dan 7 tot 14 basisch zijn. Nu toch maar een stukje theorie: de pH is in feite het negatieve logaritme van de concentratie vrije waterstof atomen. Met andere woorden:

pH = - log [H+]

Water met een pH van 8 bevat 1x10-8 vrije H+ ionen per liter, water met een pH van 7 bevat 1x10-7 vrije H+ ionen per liter. Dit is dus 10 keer meer. Dit wil zeggen dat water met een pH van 7, 10 keer zuurder is dan water met een pH van 8. En dus 10x10=100 keer zuurder dan water met pH van 9.

De pH kan op verschillen de manieren gemeten worden. De simpelste is een titratie methode, waarbij een kleurstof (indicator) bij een bepaalde hoeveelheid water wordt gedaan. Dan wordt een produkt toegevoegd (titrans). De kleur wordt dan vergeleken met een kleurschaal die het verband tussen de pH en de kleuren weergeeft. Tetra heeft een heel gamma watertests onder andere ook pH tests. Deze titratietests zijn relatief goedkoop, maar wel tijdrovend. De in de handel verkrijgbare titratietests zijn echter zeer subjectief, onnauwkeurig en slecht reproduceerbaar. Een betere methode is het gebruik van een electronische pH meter. Deze moet wel regelmatig geijkt worden met een speciale ijkvloeistof, maar is wel veel nauwkeuriger. Hij is echter niet goedkoop (ongeveer 100 euro) en is zeer kwetsbaar indien hij niet op de juiste manier word behandeld.

De KH of de carbonaathardheid

De carbonaathardheid geeft aan hoeveel carbonaten (CO32-) er in het water zijn opgelost. Carbonaten opgelost in water vormen bicarbonaten (HCO3-) en koolzuur (H2CO3). Deze reacties zijn evenwichtsreacties. Dit wil zeggen dat ze omkeerbaar zijn. Hoe zuurder het water hoe meer de reactie zal neigen naar de vorming van koolzuur. Koolzuur onbindt in water (evenwichtsreactie) echter tot water (H2O) en koolstofdioxide (CO2). Koolstofdioxide is in het plantenaquarium niet weg te denken aangezien het de voornaamste voedingsbron van planten is. Voor vissen is een te hoge CO2 concentratie echter dodelijk, aangezien de opgeloste koolstofdioxide verhindert dat zuurstof in het water oplost. Opmerking: de KH is dus sterk pH afhankelijk.

De GH of totale hardheid

Carbonaten die de KH bepalen zijn afkomstig van stoffen die in het water zijn opgelost en die splitsen in ionen. Deze stoffen zijn vooral zouten (denk hier niet aan NaCl = keukenzout maar wel aan Ca2CO3 enz.). Als deze zouten in water oplossen splitsen ze in ionen. Ons voorbeeld levert dan CO32- en Ca2+. De GH is een maat voor de hoeveelheid opgeloste metalen in het water, hier dus Ca2+. Ook andere metalen dragen bij aan de GH, de voornaamste zijn echter Calcium en Magnesium.

De Geleidbaarheid of G

Bij elektrische geleiders zoals snoeren en dergelijke wordt de mate waarin ze elektrische stroom kunnen geleiden uitgedrukt door de weerstand (uitgedrukt in Ohm). Een hoge weerstand wil zeggen dat het materiaal slecht stroom geleidt. Bij water is dit niet anders. Men gebruikt voor water en andere vloeistoffen echter niet de weerstand R maar de geleidbaarheid G. G is het omgekeerd van R, een hoge G betekent dus dat het water goed elektrische stroom geleidt.

G = 1/R

De geleidbaarheid van water wordt uitgedrukt in mS (microsiemens) en is dus de mate waarin het water elektrische stroom geleidt. In vloeistoffen (dus ook in water) zorgen vrije ionen voor het transport van elektrische stroom. De ionen die hoger vernoemd werden zullen er dus toe bijdragen dat de geleidbaarheid stijgt. De geleidbaarheid is dus gerelateerd met de hardeid van het water. In principe geldt dat, hoe harder het water is (meer ionen) hoe hoger de geleidbaarheid is. Ook vervuilende stoffen zoals nitraat en nitriet doen de geleidbaarheid stijgen. Controle van de geleidbaarheid is dus zeer interessant, het geeft ons veel informatie en het kan snel gebeuren. Wel is hiervoor een elektronisch meettoestel nodig dat al vlug tusssen de 75 en 100 euro kost. Opmerking: alles wat men aan het aquariumwater toevoegt, zoals waterverbeteraar en dergelijke, heeft invloed op de geleidbaarheid van het water: ze zal hierdoor stijgen.

Nitraat, nitriet en ammonium

Uit de bacteriële afbraak van eiwitten (afkomstig van uitwerpeselen en dergelijke) wordt ammonium gevormd (NH4). Ammonium is giftig, maar wordt door sommige planten zoals Cabomba opgenomen. Ammonium wordt echter door zuurstof in het water omgezet in nitriet (NO2-). Nitriet is echter zeer giftig, 10mg per liter water is dodelijk voor de meeste vissen. Nitriet wordt door luchtzuurstof echter verder omgezet tot nitraat (NO3-). Hoewel nitraat ook giftig is, is dit toch in mindere mate dan nitriet. 30mg nitraat per liter water is schadelijk voor de meeste vissen.

Enkele veel vergeten opmerkingen:
In basisch water (pH hoger dan 7) wordt ammonium omgezet naar ammoniak (NH3), wat zeer giftig is voor de vissen.

In zuur water (pH lager dan 7) vormt nitraat salpeterzuur (HNO3). Salpeterzuur is niet alleen giftig, maar ook nog een sterk oxidans, met alle gevolgen voor de vissen dus......

Tijdig water verversen is dus de boodschap.

Aangezien sommige vissoorten hoge eisen aan de waterkwaliteit stellen is het nodig om water te kunnen bereiden en de hoger beschreven parameters nauw onder controle te kunnen houden. In een volgend artikel kan je lezen hoe je dit kan doen.

Jan Veltens, De Siervis Leuven